Woordwolk

U kunt kiezen of u een grote versie van de woordwolk wilt bestuderen of meteen verder wil lezen.

Grote kans dat u eerst op de link naar de grote versie van de woordwolk heeft geklikt! Een wolk met Griekse woorden trekt natuurlijk veel meer de aandacht van classici dan een Nederlandstalige blogtekst. Dat καá½¶ daarin het grootst is en dus het meest voorkomt, zegt natuurlijk niet zo veel. Maar wie naar de wat kleinere woorden kijkt, zal algauw willen en kunnen raden welk Grieks werk ten grondslag ligt aan deze woordwolk: helemaal bovenin staat vrij groot á½ˆδυσσεÏς. De Odyssee is inderdaad de tekst waar deze woordwolk een visualisatie van is. Preciezer gezegd is de tekst het eindexamenpensum Grieks van 2018.

Een woordwolk van het gehele pensum Latijn (Cicero en Seneca) was afgelopen zomer voor mij een handige manier om nascholingscursisten zich te laten oriënteren op de teksten. Ook konden ze zo in één oogopslag het pensum Cicero en Seneca al eens met elkaar vergelijken.

Een woordwolk nodigt uit tot analyseren en conclusies trekken, over de namen van hoofdpersonen, over het genre van de tekst, over welke woorden echt handig zijn om te kennen (καá½¶! á¼πεá½¶! αá½τá½°ρ!). Ook voor leerlingen is een woordwolk daarom een aansprekende en handige vorm voor tekstoriëntatie. Voor het lezen van de teksten biedt de woordwolk hun een overzicht van alle woorden en vormen, met de meest frequente er duidelijk uitspringend.

Bij kortere teksten die leerlingen uiteindelijk helemaal gaan lezen, is het wel belangrijk om niet te lang bij de woordwolk stil te blijven staan: het beste beeld van de inhoud van de tekst zal immers tijdens het lezen en vertalen ontstaan.

Het doel dat een docent met de woordwolk voor ogen heeft, is belangrijk bij de tijdsbesteding in de klas maar zeker ook bij het maken van de woordwolk. Gaat het om een overzicht van de meest frequente vormen, dan kan de volledige pensumtekst geknipt en geplakt worden. Maar als een meer inhoudelijke oriëntatie het doel is, dan zouden bijvoorbeeld de voegwoorden en partikels eigenlijk uit de woordwolk gehouden moeten worden. En zou de docent (of leerling) eerst van alle vormen de woordenboekvorm moeten maken.

Een stappenplan voor het maken van een woordwolk:

Ontdoe een digitale versie van het pensum van alle tussenkopjes en regelnummers
Vervang hoofdletters voor kleine letters (anders zijn bijv. sum en Sum twee verschillende woorden)
Kies een site om een woordwolk te maken, ‘webwijzer’ geeft er bijvoorbeeld diverse (http://www.webwijzer.nl/doe-het-zelf/wordcloud-maken.html). Met www.woordwolk.nl krijgt u de frequentie van de woorden in beeld en kunt u woorden na de eerste analyse nog verwijderen uit de woordwolk.
Knip de tekst en plak hem in het venster van de site: de site maakt een eerste versie van de woordwolk. Er zit wat ruis in deze woordwolk omdat van alle woorden de vorm zoals ze voorkomen in de tekst is opgenomen. Toch levert dit tegelijk ook informatie op over morfologie die frequent is in deze tekst. En van die morfologie kunt u her en der al syntactische moeilijkheden en informatie over tekststructuur afleiden.
Voor een tweede versie van de woordwolk kunt u de 15 frequentste woorden in Griekse of Latijnse teksten (bijvoorbeeld de eerste vijftien van http://dcc.dickinson.edu/greek-core-list of http://dcc.dickinson.edu/latin-vocabulary-list) verwijderen. Dit levert een beeld op dat specifieker is voor de auteur. In deze woordwolk zijn inhoudelijke concepten bovendien prominenter aanwezig.
Ook kunt u de vervoegingen en verbuigingen terug brengen tot basiswoorden. Dat geeft een nog beter beeld van belangrijke zelfstandig naamwoorden en werkwoorden. Het kost wel vrij veel tijd om de vervoegingen en verbuigingen terug te brengen tot basiswoorden.

In een vaklokaal staat een groot uitgeprinte woordwolk van het pensum natuurlijk fantastisch. Bovendien is duidelijk dat woorden die een leerling op de achterste rij nog kan lezen onmiddellijk geleerd moeten worden!

Op het blog http://todallycomprehensiblelatin.blogspot.nl/2015/06/wordle-word-cloud.html zijn ervaringen van een docent te lezen.

Terug naar het nieuwsoverzicht